Kodeks postępowania

Dążenie do pełnego urzeczywistnienia idei godnej pracy to nie tylko dbałość o relacje w miejscu pracy i ochrona zastanych praw pracowniczych. To również nieustanna troska o poprawę rozwiązań regulujących stosunek pracy i wpływających na sytuację pracowników. Troska ta powinna się objawiać na poziomie zakładu pracy, branży, regionu i kraju. Jednym z głównych narzędzi tej troski jest z kolei dialog społeczny. Można go opisać jako ogół wzajemnych relacji pomiędzy związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców oraz ich stosunki z organami państwowymi (rząd i jego agendy, samorząd lokalny, instytucje państwowe).

 

Dialog społeczny może przyjąć formę zinstytucjonalizowaną. Negocjacje zbiorowe w tym przypadku są prowadzone przez specjalnie powołane do tego celu instytucje, rady czy komisje, działające na podstawie aktów prawnych lub przyjętych porozumień. Pozainstytucjonalny dialog realizowany może być z kolei poprzez zawieranie układów zbiorowych pracy oraz konsultacje i opiniowanie. Możemy również wyróżnić dialog incydentalny, czyli doraźne formy kontaktu występujące zwłaszcza w sytuacji konfliktu lub zagrożenia konfliktem.

 

Stronami dialogu społecznego są:

• Strona związkowa, reprezentująca interesy pracowników, zrzeszonych w organizacjach działających na wszystkich poziomach dialogu społecznego;
• Strona pracodawcza, reprezentująca interesy pracodawców, reprezentująca interesy pracodawców, zrzeszonych w organizacjach działających na wszystkich poziomach dialogu społecznego;
• Strona rządowa, reprezentująca interesy państwa, składająca się z przedstawicieli władzy wykonawczej.
  Strona związkowa i pracodawcza występujące razem określane są jako strona społeczna, a zatem związki zawodowe i organizacje pracodawców nazywane są partnerami społecznymi.

 

Warto również wspomnieć o bazowych zasadach dialogu społecznego. Składają się na nie (za www.dialog.gov.pl):

• Niezależność i równowaga stron dialogu – organizacje pracowników i pracodawców uczestniczące w dialogu powinny być w pełni niezależne. Relacje między partnerami powinna charakteryzować względna równowaga - nie może dochodzić do sytuacji, kiedy jedna ze stron dominuje nad drugą. Dlatego też uczestnicy dialogu powinni być równi wobec prawa.
• Zaufanie i kompromis – strony powinny kierować się zasadami wzajemnego zaufania, poszanowania oraz prowadzenia dialogu w dobrej wierze. Powinny być także nastawione na zawarcie kompromisu - przy dużej rozbieżności stanowisk - przynajmniej w kwestiach podstawowych. Wreszcie, muszą być gotowe do przestrzegania zawartych porozumień.
• Działanie zgodnie z prawem – dialog powinien dotyczyć spraw otwartych do dyskusji – poruszane zagadnienia nie mogą być uregulowane jednostronnie przez państwo. Zasady, według których jest prowadzony, powinny być jasno określone i zaakceptowane przez strony. Nie mogą stać w sprzeczności z obowiązującymi przepisami. Istotne jest także zbudowanie odpowiednich struktur, instytucji dialogu oraz zapewnienie na odpowiednim poziomie jego obsługi merytorycznej i logistycznej.

 

To właśnie w ramach dialogu społecznego, na bazie opisanych zasad toczy się nieustanna rozmowa o godnej pracy i regulacjach, mających zapewnić ją obecnym i przyszłym pokoleniom. Warto w tym miejscu podkreślić, że interesy pracowników reprezentowane są w tej rozmowie przez związki zawodowe.

 

W kilku już miejscach wspomnieliśmy o tym, jakiego wsparcia może się spodziewać pracowniczka lub pracownik od związku zawodowego. Zbierając w jedno najważniejsze korzyści wynikające z działalności w naszym zakładzie organizacji związkowej warto podkreślić:

• Wsparcie w indywidualnych sprawach pracowniczych, w tym pomoc w załatwianiu spraw pracowniczych i kadrowych, reprezentowanie pracownika w sporze z pracodawcą, ochrona przed nagłym i nieuzasadnionym zwolnieniem (dotyczy głównie osób należących do związku zawodowego i pracujących na umowę o pracę na czas nieokreślony), bezpłatna pomoc prawna, wsparcie w sytuacjach losowych.
• Zajmowanie stanowiska w sprawach dotyczących zbiorowych interesów i praw pracowników, w tym negocjowanie zasad wynagrodzeń, konsultacje regulaminu pracy, negocjowanie planu urlopowego; ta rola związków zawodowych przekłada się również na możliwość funkcjonowania w zakładzie pracy układu zbiorowego pracy.
• Sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym również kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałanie z Państwową Inspekcją Pracy.

 

Związki zawodowe często oferują również: szkolenia i możliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych; poradniki, biuletyny i inne materiały edukacyjne dotyczące rynku pracy, praw pracowniczych i spraw branżowych; wsparcie socjalne i benefity dla osób znajdujących się w szczególnej sytuacji; wsparcie dla emerytów; imprezy okolicznościowe i inne działania o charakterze kulturalno-integracyjnym.

 

Biorąc pod uwagę rolę, jaką pełnią związki zawodowe w dialogu społecznym oraz ich uprawnienia w zakresie wpływania na warunki pracy w poszczególnych zakładach pracy, branżach czy regionach, trudno wyobrazić sobie dalsze wdrażanie idei godnej pracy bez ich aktywnego i wiodącego udziału. Troska o poprawę warunków pracy dla ogółu pracowników musi się więc wiązać z jednoznacznym wsparciem dla działalności związkowej. Na poziomie ogólnym wiązać się ono będzie m.in. ze zwiększaniem poziomu uzwiązkowienia, wzmacnianiem głosu związkowego w dialogu społecznym, poprawą regulacji dotyczących działalności związkowej. Wsparcie to może przyjąć też wymiar indywidualny zaczynający się od życzliwego zainteresowania działalnością związków w naszym zakładzie pracy, braniem aktywnego udziału w inicjatywach związkowych i wreszcie przystępowaniem do związków zawodowych i aktywnym włączaniem się ich działania na rzecz godnej pracy.